ευρωπαϊσμός

Η ιδεολογία και οι προσπάθειες για την ενοποίηση της ευρωπαϊκής ενότητας. Από τότε που η εμφάνιση των ανεξάρτητων κυρίαρχων κρατών και η Μεταρρύθμιση, η οποία διαίρεσε τη δυτική χριστιανοσύνη, διέλυσαν τη μεσαιωνική ενότητα της χριστιανικής δυτικής Ευρώπης, ορισμένοι φιλόσοφοι σκέφτηκαν σοβαρά το ζήτημα της ανασυγκρότησης της ευρωπαϊκής ενότητας. Τα κυριότερα σχέδια για την πραγματοποίηση ενός τέτοιου σκοπού διατύπωσαν ο Έρασμος (1517), ο δούκας του Σουλί, υπουργός του Ερρίκου Δ’, ο Κρισέ (1624), ο Πεν (1693), ο αβάς Σεν-Πιέρ (1713), του οποίου τις ιδέες επανέλαβε και σχολίασε ο Ρουσό το 1761, ο Μπένθαμ (1789), ο Καντ (1795) και ο Σεν Σιμόν (1816). Έπειτα, το 1849, ο Βικτόρ Ουγκό και ο Ρίτσαρντ Κόμπντεν συγκάλεσαν ένα συνέδριο για την ειρήνη που συνήλθε στο Παρίσι και στο οποίο ακούστηκε η ιδέα για τη δημιουργία Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Για αληθινό όμως κίνημα με πανευρωπαϊκή έννοια μπορεί να γίνει λόγος μόνο έπειτα από τους δύο παγκόσμιους πολέμους του 20ού αι. και κυρίως έπειτα από τον δεύτερο, εξαιτίας της μεγάλης εξασθένησης των ευρωπαϊκών κρατών και της μετατόπισης του άξονα της παγκόσμιας πολιτικής σε άλλα κέντρα δύναμης. Μεταξύ των δύο παγκόσμιων πολέμων, ο Γάλλος πολιτικός Μπριάν έκανε προτάσεις για την ένωση των ευρωπαϊκών κρατών, ενώ ο κόμης Κουντενχόβε-Καλέργης ίδρυσε την Πανευρωπαϊκή Ένωση. Έπειτα από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο εκδηλώθηκαν πολλές κινήσεις για την πραγματοποίηση της ευρωπαϊκής ενότητας, που ονομάστηκαν ε. και έγιναν κινητήρια δύναμη της ευρωπαϊκής ιστορίας. Αμέσως μετά τον πόλεμο σχηματίστηκαν πολλές οργανώσεις που προπαγάνδιζαν την ένωση της Ευρώπης. Μια Διεθνής Επιτροπή Συντονισμού των κινημάτων αυτών οργάνωσε το 1948 μεγάλο συνέδριο στη Χάγη, το οποίο ζήτησε να δημιουργηθεί Ευρωπαϊκή Συνέλευση. Το ίδιο έτος ιδρύθηκε η Οργάνωση Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας (ΟΕΟΣ), η οποία είχε σκοπό να συντονίσει μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών τη χρησιμοποίηση της αμερικανικής βοήθειας για την ανασυγκρότηση της Ευρώπης. Συγχρόνως (17 Μαρτίου) υπογράφηκε η συνθήκη των Βρυξελλών που αντικατάστησε τη συνθήκη της Δουνκέρκης (στρατιωτική συμμαχία Αγγλίας και Γαλλίας που είχε υπογραφεί το 1947) και περιέλαβε το Βέλγιο, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο. Το 1949 ιδρύθηκε το Συμβούλιο της Ευρώπης, στο οποίο προσχώρησαν από τότε 16 χώρες και το οποίο συγκροτείται από το Συμβούλιο Υπουργών και τη Συμβουλευτική Συνέλευση. Το Συμβούλιο αυτό ιδρύθηκε ως κέντρο προώθησης των κινήσεων για ευρωπαϊκή ενότητα, αλλά η δράση του δεν ήταν πολύ αποτελεσματική, γιατί δεν είχε ουσιαστικές αυτόνομες εξουσίες. Οι σοβαρότερες προσπάθειες για ευρωπαϊκή ενοποίηση πραγματοποιήθηκαν αργότερα με βάση έξι ευρωπαϊκά κράτη: Γαλλία, Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, Ιταλία, Βέλγιο, Ολλανδία και Λουξεμβούργο, που συγκρότησαν τον πρόγονο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Βλ. λ. Ευρωπαϊκή Ένωση (Ιστορία).